Staff Login
TƯ VẤN SỨC KHỎE
CÁCH SỬ DỤNG THUỐC ĐỐI VỚI NGƯỜI CAO TUỔI
BS Nguyễn Cương
I. Đặt vấn đề:
– Muốn chăm sóc tốt cho người cao tuổi cần nắm rõ 3 nội dung cơ bản sau:
1. Phải hiểu rõ tâm lý người cao tuổi (tránh xung đột thế hệ, khả năng tự điều chỉnh…)
2. Chế độ dinh dưỡng và tập luyện cho người cao tuổi (Ăn nhiều bữa, ăn không no, đi bộ…)
3. Cách sử dụng thuốc đối với người cao tuổi: An toàn và hợp lý (kể cà thuốc bổ và thuốc điều trị bệnh).
– Đó là 3 vấn đề hết sức quan trọng để giúp cho người cao tuổi có thêm có thêm cuộc sống hữu ích cho năm tháng (sống thọ), phấn đấu để không trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội (ví dụ: bị tai biến mạch máu não do cao huyết áp).
– Phải nhận thức già không phải là bệnh tật nhưng tuổi già tạo điều kiện cho bệnh tật phát sinh và phát triển. Do đó, việc đề cao tự bảo vệ sức khỏe là vấn đề mấu chốt. Rèn luyện thân thể và sống (sinh hoạt) điều độ, tránh căng thẳng không cần thiết trước khi nói đến thuốc. Có nhiều người già nhưng tim mạch, răng, mắt… vẫn tốt.
– Khi cơ thể không tự điều chỉnh được bệnh tật thì phải sự dụng thuốc hoặc áp dụng các phương pháp điều trị không dùng thuốc: Châm cứu, xoa bóp, vật lý trị liệu… Có nhiều bệnh cơ thể tự điều tiết chỉnh không cần dùng thuốc như: cảm cúm nhẹ, rối loạn tiêu hóa nhẹ, đau khớp, nhức đầu do thời tiết…
II. Đặc điểm sử dụng thuốc đối với người cao tuổi:
1. Người già không chịu đựng được các liều thuốc cao, thuốc mạnh do khả năng hấp thu chậm, thải trừ chậm (do lão hóa). Nên chỉ dùng liều bằng 2/3 hoặc 1/2 so với người trẻ.
2. Dùng thuốc phải hết sức thận trọng, càng ít sử dụng thuốc càng tốt vì các chức năng tim, gan, thận đều giảm (quá trình lão hóa). Thuốc là con dao hai lưỡi (tác dụng và tác hại). Hiện nay rất nhiều biệt dược, ta đang cố gắng quản lý thị trường thuốc về chất lượng và giá cả. Cần đề phòng thuốc giả (thần dược cứu nhân vật – Có Para, Dexa, Xeduxen). Chú ý hạn dùng.
3. Không dùng thuốc kéo dài trừ một số bệnh mãn tính (cao huyết áp, tiểu đường, goutle, loét dạ dày…). Khi cần dùng một đợt đúng và đủ liều (kháng sinh, corticoides…), dùng kéo dài ngày gây tích lũy hóa chất hoặc dễ bị kháng thuốc.
4. Dung thuốc Tây y khi thật cần thiết. Phải đi khám bệnh, tuân theo chỉ định của Y, Bác sĩ. Không tự ý dùng thuốc, không dùng thuốc theo kiểu mách bảo nhau (hàng xóm tốt bụng, nhiệt tình). Thuốc để điều trị người bệnh cụ thể, tùy cơ thể thích nghi với từng loại thuốc (huyết áp, dạ dày…).
5. Khi đã dùng thuốc cần kết hợp với môi trường sống (môi trường tự nhiên, môi trường xã hội), cần sống thoải mái, lạc quan, kết hợp chế độ dinh dưỡng và tập luyện. Tránh bị Stress, căng thẳng không cần thiết.
6. Có những bệnh dùng thuốc Nam, y học cổ truyền cũng có hiệu quả tốt. Viêm khớp mãn tính, mất ngủ, đau dạ dày, thần kinh tọa… Gần đây nói nhiều đến cây trinh nữ hoàng cung chữa u xơ tiền liệt tuyến (thuốc Crila), kim tiền thảo chửa sỏi thận, thuốc đông dược Bảo Long…
7. Đề phòng tác dụng phụ của thuốc, dị ứng thuốc, uống quá liều, nhầm lẫn thuốc gây ngộ độc thuốc, tránh lạm dụng thuốc dẫn đến quen thuốc.
III. Túi thuốc (hộp thuốc), vườn thuốc của người cao tuổi:
1. Tùi thuốc, hộp thuốc cá nhân:
– Cần có để tiện sử dụng, sẵn sàng lúc cần mang theo khi tàu xe thăm con cháu, bạn bè, về quê…
– Các thứ thuốc thông thường, thông dụng cần có: dầu xoa chống cảm, thuốc hạ sốt, chống nhức đầu (Séda, Para, Decogen) viên an thần Đông Y (Stulix, Rotondin), thuốc điều trị bệnh mãn tính (cao huyết áp, tiểu đường, hen, suyển, khớp, goutle…) bông, băng, cồn, gạt; nếu có điều kiện: máy đo huyết áp, đo đồng huyết.
2. Vườn thuốc của người cao tuổi:
– Kết hợp làm chậu cảnh, vườn cảnh, có thể không cần diện tích lớn, đây cũng là thú vui của người cao tuổi.
– Các cây thuốc hay trồng phổ biến: bạc hà, hông nhu, kinh giới, tía tô, đinh lăng, hoa thiên lý, gừng, nghệ, hoa hòe…
IV. Kết luận:
1. Đối với người cao tuổi cần đề cao việc phòng bệnh, phá hiện và chẩn đoán sớ là rất quan trọng. Từ đó để có hướng điều trị, sử dụng thuốc kịp thời.
2. Đối với người cao tuổi dùng thuốc cũng cần thiết để điều trị bệnh nhưng phải hết sức thận trọng, theo hướng dẫn của thầy thuốc, đúng phương pháp, đúng bệnh, đúng liều. 
|
||||
|
|
CHĂM SÓC SINH HOẠT HẰNG NGÀY ĐỐI VỚI NGƯỜI CAO TUỔI
Bác sĩ: Lê Kim Anh, chuyên khoa ngoại,Chuyên khoa cấp I Y học xã hội.
Quan tâm chăm sóc những hoạt động hằng ngày của người cao tuổi là yêu cầu thiết thực cụ thể đến chi tiết của mỗi người hay một tập thể cộng đồng dưới mọi hình thái tổ chức: Câu lạc bộ, đoàn thể chính trị, tổ chức xã hội, ngành nghề vui chơi giải trí không vụ lợi nhằm tạo nên, bảo vệ, nâng cao sức khỏe góp phần kéo dài tuổi thọ “sống khỏe, sống vui có nghĩa tình, sống có ích” cho gia đình, xã hội, đó là mục đích, mục tiêu chăm sóc sinh hoạt hằng ngày đối với người cao tuổi.
Người cao tuổi, lớp người được xã hội tôn trọng, đánh giá cao khả năng, kinh nghiệm sống, tiềm lực mà cả cuộc đời họ đã cống hiến cho gia đình, xã hội.
Một vùng quê, một đất nước, một chế độ xã hội người cao tuổi được quan tâm chăm sóc đến đời sống vật chất, tinh thần, sinh hoạt thường nhật mới thật sự thể hiện nét đẹp của chế độ mới văn minh tiến bộ. Đánh giá đúng vị trí, vai trò, trách nhiệm của người cao tuổi, Ban bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 27 – 09 – 1995 có chỉ thị gửi Hội Người Cao Tuổi Việt Nam nói rõ: “Người cao tuổi có công sinh thành, nuôi dạy cho con cháu giữ gìn và phát triển nòi giống, giáo dục các thế hệ thanh niên Việt Nam về nhân cách phẩm chất và lòng yêu nước”. Tiếp thu sâu sắc chỉ thị của Trung ương Đảng Hội Người Cao Tuổi Việt Nam phát động cuộc thi đua rộng rãi với nội dung: “Tuổi cao, chí càng cao nêu gương sáng vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc”. Cụ thể hóa sinh hoạt hằng ngày tạo dựng nề nếp mỗi gia đình “Ông bà cha mẹ mẫu mực. Con cháu hiếu thảo”. Sự mẫu mực của mỗi người cao tuổi trong sinh hoạt đời thường không quá cao xa, cầu kỳ khó thực hiện, đó là những việc bình thường diễn ra trong ngày.
CHÚ Ý ĐẾN NHỮNG HOẠT ĐỘNG
Người cao tuổi có thể thức dậy sớm trước khi nghe tiếng chim hót gọi bạn, tia nắng ban mai chiếu sáng. Ngày mới bắt đầu và điều trước tiên tự thân vận động, chủ động chăm sóc để thay đổi sự mất cân đối bất hợp lý tỷ lệ người chết vì bệnh nhiều hơn người chết vì già. Chúng ta nhanh chóng bàn luận, trao đổi các vấn đề sinh hoạt hằng ngày sau đây để hy vọng chuyển đổi sự không bình thường đưa lại hạnh phúc cho lớp người cao tuổi.
I. KHỞI ĐỘNG
Thức giấc đừng vội rời khỏi giường ngủ ngay. Nằm yên dùng tay trái xoa bóp tay phải và ngược lại nhiều lần. Xoa vuốt, dây mặt quanh hai mắt, quanh miệng, dọc hai bên sóng mũi, lên trán, vuốt tóc, xoa nhẹ hai vòng tai đến lúc có cảm giác nóng. Xoa vòng quanh rốn theo chiều kim đồng hồ từ phải sang trái. Co duỗi hai chân, thằng gối giơ hai chân đều nhau vuông góc với thân. Nhẹ nhàng ngồi dậy 1 đến 2 phút mới đứng dậy đi ra sân, hành lang, ban công tập vận động tay, chân, lưng, gối.
II. VỆ SINH RĂNG, MIỆNG, TAI, MẮT, MŨI, HỌNG
Hằng ngày nên rửa mặt 4 – 5 lần với nước lạnh bằng tay không dưới vòi nước, dùng khăn thấm khô. Người già thường gặp các bệnh về răng như: tụt lợi, cao răng, nha chu viêm, sâu răng, khuyết răng, răng giả. Viêm họng, mũi, trong phòng rửa mặt nên có sẵn một chai nước muối nồng độ mặn nhạt tự điều chỉnh cho thích hợp. Một phích nước nóng. Nhiều lần trong ngày ngậm nước muối có pha nước nóng để làm sạch miệng, răng chắc. Chỉ nên đánh răng ngày 2 lần chủ yếu lần buổi tối trước khi đi ngủ. Đánh răng nhẹ nhàng đúng phương pháp. Không đưa bàn chải ngang qua cổ răng. Dùng ngón trỏ miết lợi phòng tụt lợi, nha chu viêm. Người có răng giả nên tháo răng ngâm vào nước sạch. Khi rửa mặt nên rửa mũi nhưng không nên dùng ngón tay móc, ngoáy lỗ mũi.
III. ĐẠI TIỂU TIỆN
Tốt nhất tập thói quen đi cầu ngày một lần vào giờ nhất định. Có cảm giác buồn tiểu phải đi ngay tiểu đến giọt cuối cùng. Nếu có biểu hiện rối loạn trục trặc đại tiểu tiện đi khám bệnh để được tư vấn.
IV. ĐI BỘ VÀ VẬN ĐỘNG TĂNG TRAO ĐỔI ÔXY
Đi bộ, vận động tay chân, lưng, khớp là hoạt động cần thiết; đi lúc nào, quãng đường, thời gian bao nhiêu là tốt tùy thuộc hoàn cảnh thích hợp và sự thoải mái.
V. ĂN UỐNG CÂN BẰNG
Có hai vấn đề; trước hết nói về
· Ăn: Phải chăng “ăn được ngủ được là tiên”. Ăn xong rồi uống thuốc giảm béo mập là điều không nên. Người cao tuổi không nên ăn quá no. Tốt nhất là ăn điều độ ngày 3 bữa, ăn chậm nhai kỹ; dù ít, nhiều bữa sáng bao giờ cũng được ăn. Tinh bột trong các bữa ăn tốt nhất: ngô (bắp), đậu các loại, khoai (như khoai lang, khoai tây, khoai từ khoai tía…), sắn dây, gạo, kê… Các loại khoai có tính hấp thu nước, mỡ, đường và độc tố. Buổi sáng một bát cháo ngô cho tinh thần thoải mái, buổi tối ăn nhẹ một bát cháo kê tạo giấc ngủ ngon lành.
· Uống: Có 2 cách uống, uống cho đã khát và uống giữ gìn sức khỏe. Thông thường các loại đồ uống dễ có: trà xanh, chè tươi, sửa đậu nành, sữa chua, rượu vang đỏ, nước canh xương, nước canh nấm… Các loại rau nên có rong bữa ăn hằng ngày: cà rốt, bí đỏ, mướp đắng, cà chua, tỏi, hành, các loại rau có màu xanh thẩm. Thức ăn động vật tốt nhất là cá đồng, cá nước ngọt, trứng gà, thịt loài hai chân tốt hơn loài bốn chân.
VI. TẮM RỬA
Tùy theo mùa:
– Mùa hè 1 – 2 lần tắm nơi kín gió, tắm nhanh.
– Mùa đông trước khi tắm nên khởi động, tắm dần dần từng bộ phận. 1 – 2 ngày tắm một lần tùy điều kiện. Không nên tắm nước quá nóng. Có điều kiện tắm xông hơi. Tắm xong lau khô người và mặc quần áo ngay.
VII. ĐỌC SÁCH BÁO, TIẾP CẬN TIN TỨC THỜI SỰ
Nên dành thời gian đọc báo, nghe đài, xem tivi.
VIII. TÌM VIỆC ĐỂ LÀM
“Già ham việc” nên làm việc nhẹ nhàng, phù hợp với sức khỏe, tuổi tác, thích hợp lao động chân tay, trí óc nếu có điều kiện.
IX. GIAO LƯU BẠN HỮU
Người cao tuổi rất cần sự lui tới thăm hỏi lẫn nhau “Bạn bè là nghĩa lương tri, sao cho sau trước một bề mới nên”.
X. NHU CẦU SINH LÝ
Nội tiết tố nam và nữ giảm dần theo tuổi và nhu cầu không ai giống ai. Quan hệ tình dục với bạn đời biết điều hòa sẽ cân bằng sinh thái phấn chấn thân và tâm tạo nên sức khỏe.
XI. THAM GIA TỔ CHỨC SINH HOẠT CÁC TỔ CHỨC CLB
Số đông người cao tuổi thích hoạt động, muốn giao lưu đi du lịch thăm quan thắng cảnh, gặp gỡ bạn bè, trở lại những nơi đã có một thời sinh sống học tập và làm việc “Khi ta ở chỉ là nơi đất ở, khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn”.
XII. DÙNG THUỐC VÀ NẰM ĐIỀU TRỊ
Giải quyết bệnh tật bằng cách ăn uống hợp lý hơn là dùng thuốc. Người cao tuổi rất ngại phải đi nằm viện tuy vậy cũng nên nằm chữa trị khi có chỉ định đúng của bác sĩ.
XIII. LÀM GÌ KHI TRÁI GIÓ TRỞ TRỜI
Người cao tuổi rất nhạy cảm với mọi sự thay đổi của thời tiết. Mối quan hệ thống nhất giữa con người (tiểu vũ trụ) và vũ trụ bao la trời đất. Nhân loại đã từng biết hàng nghìn năm trước công nguyên, vài ngày nữa mới có “sớm nắng chiều mưa” người già đã thấy chuyển trong người như đau mỏi mình mẩy xương cốt, đau đầu, sổ mũi, ho hen… Đừng để thời tiết hành hạ, chúng ta nên duy trì hoạt động thích nghi, nâng cao sức đề kháng để thời tiết không ảnh hưởng đến sức khỏe.
Chăm sóc sinh hoạt người cao tuổi hằng ngày là việc làm thiết thân cho mỗi người và có sự giúp sức của cộng đồng, gia đình và xã hội.
Địa chỉ liên lạc:Bác sĩ: Lê Kim Anh 04 Trần Nguyên Hãn, p Thuận Hòa, tp Huế. Đt: 054 3528774
Liên kết Web
